نیکولا تسلا که بود؟
نیکولا تسلا، مهندس و مخترع بزرگ صرب‌تبار، طراح سیستم برق متناوب (AC) بود؛ سیستمی که امروزه به‌عنوان اصلی‌ترین شیوه انتقال و توزیع برق در جهان شناخته می‌شود. او همچنین کویل تسلا را ابداع کرد، دستگاهی که هنوز هم در فناوری رادیویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تسلا در منطقه‌ای که امروز کرواسی نام دارد متولد شد و در سال ۱۸۸۴ به ایالات متحده مهاجرت کرد. او مدتی کوتاه با توماس ادیسون همکاری داشت، اما به‌دلیل تفاوت‌های علمی و شخصی، راه آن‌ها از هم جدا شد. تسلا چندین حق ثبت اختراع (پتنت) از جمله مربوط به ماشین‌های برق متناوب را به جرج وستینگهاوس فروخت، کسی که بعدها نقش مهمی در توسعه شبکه برق آمریکا ایفا کرد.
او در ژانویه ۱۹۴۳، در سن ۸۶ سالگی درگذشت، اما میراث علمی تسلا همچنان زنده است؛ چه در قالب اختراعاتش و چه در قالب شرکت خودروسازی Tesla که به افتخار او نام‌گذاری شده است.
اطلاعات کوتاه درباره نیکولا تسلا
- نام کامل: نیکولا تسلا (Nikola Tesla)
- تاریخ تولد: ۱۰ ژوئیه ۱۸۵۶
- محل تولد: سمیلجان (Smiljan)، واقع در کرواسی امروزی
- تاریخ درگذشت: ۷ ژانویه ۱۹۴۳
- محل درگذشت: نیویورک
کودکی نیکولا تسلا و مسیر تحصیلات او
نیکولا تسلا در ۱۰ ژوئیه ۱۸۵۶ در شهر اسمیلیان(سمیلجان) واقع در امپراتوری اتریش، که امروزه بخشی از کشور کرواسی محسوب می‌شود، چشم به جهان گشود. او یکی از پنج فرزند خانواده بود. نام خواهر و برادران او شامل دِین، آنجلینا، میلکا و ماریسا بود.
علاقه تسلا به اختراع، از مادرش، جوکا مندیچ (Djuka Mandic)، نشأت گرفت؛ زنی خلاق که در اوقات فراغت خود وسایل کوچک خانگی طراحی و تولید می‌کرد.
پدر او، میلوتین تسلا (Milutin Tesla)، کشیشی صرب‌تبار از کلیسای ارتدکس و همچنین نویسنده‌ای پرکار بود. او تلاش داشت تا پسرش را وارد مسیر کشیشی کند؛ اما تسلا از همان ابتدا علاقه‌ای عمیق به علوم و فناوری داشت و مسیر خود را به‌سمت علم و مهندسی برق انتخاب کرد.
نیکولا تسلا تحصیلات قابل توجهی داشت. او در دهه ۱۸۷۰ در مدرسه رئالشوله کارلشتات (Realschule Karlstadt) در آلمان (که بعدها به مدرسه یوهان رودلف گلابر تغییر نام داد)، مؤسسه پلی‌تکنیک گراتس در اتریش، و دانشگاه پراگ تحصیل کرد. این پایه‌های علمی محکم، زمینه‌ساز اختراعات برجسته او در سال‌های بعد شد.
نیکولا تسلا و توماس ادیسون؛ از همکاری تا رقابت
پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، نیکولا تسلا به بوداپست در مجارستان نقل مکان کرد و مدتی در اداره‌ی مرکزی تلفن مشغول به کار شد. در همین دوران بود که ایده‌ی ساخت موتور القایی (induction motor) برای نخستین‌بار به ذهن او رسید. اما پس از چند سال تلاش ناموفق برای جلب حمایت از این اختراع، تسلا در سن ۲۸ سالگی تصمیم گرفت اروپا را ترک کند و به ایالات متحده مهاجرت کند.
در سال ۱۸۸۴، تسلا با دارایی اندکی و تنها یک نامه معرفی‌نامه برای توماس ادیسون، مخترع و تاجر سرشناس آن زمان، وارد آمریکا شد. در آن دوران، سیستم برق جریان مستقیم (DC) که توسط ادیسون توسعه یافته بود، به‌سرعت در حال تبدیل شدن به استاندارد کشور بود. ادیسون تسلا را استخدام کرد و این دو برای مدتی کوتاه، دوشادوش یکدیگر روی بهبود اختراعات ادیسون کار کردند.
اما چند ماه بعد، همکاری آن‌ها به دلیل اختلافات عمیق در دیدگاه‌های علمی و تجاری به پایان رسید. مورخان علت این جدایی را تفاوت‌های شخصیتی شدید بین آن‌ها می‌دانند. در حالی که ادیسون شخصیتی سلطه‌جو و متمرکز بر تجارت و موفقیت مالی داشت، تسلا انسانی آرمان‌گرا و دور از واقعیت‌های بازار بود.
این تنش و رقابت میان تسلا و ادیسون، بعدها به شکلی پررنگ‌تر در «جنگ جریان‌ها» (AC در برابر DC) ظاهر شد و تأثیرات بلندمدتی بر مسیر حرفه‌ای تسلا گذاشت.
ماجراجویی مستقل نیکولا تسلا؛ تولد یک کارآفرین علمی
در سال ۱۸۸۵، نیکولا تسلا موفق شد سرمایه لازم برای تأسیس شرکت Tesla Electric Light Company را جذب کند. سرمایه‌گذاران از او خواستند که بر روی بهبود سیستم‌های روشنایی قوسی (Arc Lighting) کار کند؛ نوعی فناوری روشنایی که در آن زمان در حال رشد بود.
تسلا با موفقیت این سیستم را توسعه داد، اما به‌زودی از پروژه کنار گذاشته شد و کنترل شرکت از دستش خارج شد. این شکست مالی و شغلی ضربه‌ای بزرگ به تسلا وارد کرد و او برای مدتی مجبور شد برای تأمین هزینه‌های زندگی، به کارگری ساده و دستی روی آورد.
اما سرنوشت بار دیگر به او لبخند زد. دو سال بعد، تسلا توانست سرمایه‌گذارانی جدید پیدا کند و شرکت تازه‌ای با نام Tesla Electric Company را بنیان بگذارد. این شرکت، سکوی پرتابی شد برای بسیاری از اختراعات مهم و ماندگار تسلا در زمینه مهندسی برق و مغناطیس.
همچنین نگاهی بیندازید به:
«6 مورد از مهمترین اختراعات ادیسون را بشناسید»
اختراعات نیکولا تسلا
در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خود، نیکولا تسلا موفق به کشف، طراحی و توسعه مجموعه‌ای از ایده‌های انقلابی در علم و فناوری شد؛ ایده‌هایی که بسیاری از آن‌ها، هرچند توسط دیگران به ثبت رسمی رسیدند، اما منبع اولیه‌اش تسلا بود.
از جمله این ابداعات می‌توان به دینام (ژنراتورهای الکتریکی شبیه به باتری) و موتور القایی اشاره کرد که پایه و اساس ماشین‌آلات مدرن جریان متناوب (AC) هستند.
تسلا همچنین پیشگام در حوزه‌هایی همچون فناوری رادار، اشعه ایکس، کنترل از راه دور و میدان مغناطیسی چرخان بود. میدان مغناطیسی چرخان، یکی از اصول اساسی در طراحی موتورهای AC است که هنوز هم در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با این‌که او اختراعات زیادی را مطرح کرد، شهرت جهانی‌اش بیشتر به‌خاطر نقشش در توسعه برق متناوب و همچنین ابداع کویل تسلا (Tesla Coil) است؛ دستگاهی که هنوز هم در فناوری رادیویی و آموزش‌های علمی کاربرد دارد.
نیکولا تسلا و سیستم برق متناوب (AC)
یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای علمی نیکولا تسلا، طراحی سیستم برق متناوب (Alternating Current – AC) بود؛ سیستمی که به‌سرعت به فناوری غالب قرن بیستم تبدیل شد و امروزه نیز به‌عنوان استاندارد جهانی انتقال برق شناخته می‌شود.
در سال ۱۸۸۷، تسلا با تأسیس شرکت جدید خود یعنی Tesla Electric Company توانست سرمایه لازم برای توسعه پروژه‌هایش را تأمین کند. تا پایان همان سال، او موفق به ثبت چندین اختراع کلیدی در زمینه سیستم AC شد.
خیلی زود، این سیستم توجه جرج وستینگهاوس (George Westinghouse)، مهندس و تاجر آمریکایی را جلب کرد. وستینگهاوس که به‌دنبال راهی برای انتقال برق در مسافت‌های طولانی بود، در سال ۱۸۸۸، با تسلا وارد همکاری شد و حق امتیاز اختراعات AC او را به مبلغ ۶۰ هزار دلار نقد و سهام خریداری کرد.
با رشد محبوبیت سیستم برق متناوب، رقابت شدیدی میان تسلا و وستینگهاوس از یک‌سو و توماس ادیسون از سوی دیگر شکل گرفت. ادیسون که تلاش داشت سیستم جریان مستقیم (DC) خود را به استاندارد ملی تبدیل کند، با راه‌اندازی کمپین‌های تبلیغاتی منفی علیه برق AC، قصد داشت این فناوری نوظهور را بی‌اعتبار کند.
با این‌حال، ورق به نفع تسلا برگشت. در نمایشگاه جهانی کلمبیا در شیکاگو (World’s Columbian Exposition) در سال ۱۸۹۳، شرکت وستینگهاوس برای تأمین روشنایی نمایشگاه انتخاب شد. در این نمایشگاه، تسلا نمایش‌های شگفت‌انگیزی از عملکرد ایمن و کارآمد برق متناوب اجرا کرد و عملاً پیروزی فناوری‌اش را به نمایش گذاشت.
نیروگاه برق‌آبی نیاگارا؛ نقطه عطفی در تاریخ انرژی با طراحی نیکولا تسلا
در سال ۱۸۹۵، نیکولا تسلا یکی از نخستین نیروگاه‌های برق‌آبی جریان متناوب (AC) در ایالات متحده را طراحی کرد. این نیروگاه در محل آبشار نیاگارا (Niagara Falls) احداث شد و از آب برای تولید برق با فناوری AC استفاده می‌کرد.
تنها یک سال بعد، این نیروگاه توانست برق مورد نیاز شهر بوفالو (Buffalo)، نیویورک را تأمین کند. این دستاورد فنی و مهندسی، در آن زمان توجه جهانیان را به خود جلب کرد و در رسانه‌ها به‌طور گسترده پوشش داده شد. عملکرد موفق این پروژه، نقطه عطفی در مسیر فناوری برق متناوب (AC) بود و به‌طور جدی راه را برای تبدیل شدن AC به استاندارد جهانی تأمین برق هموار کرد.
نقش تسلا در طراحی این نیروگاه، نه‌تنها توانایی‌های مهندسی او را ثابت کرد، بلکه نشان داد که سیستم برق متناوب می‌تواند در مقیاس بزرگ و با پایداری بالا مورد استفاده قرار گیرد.
کویل تسلا؛ اختراعی کلیدی در دنیای فناوری بی‌سیم
در اواخر قرن نوزدهم، نیکولا تسلا موفق به ثبت اختراع کویل تسلا (Tesla Coil) شد؛ دستگاهی که پایه و اساس بسیاری از فناوری‌های بی‌سیم و رادیویی امروزی را شکل داد.
کویل تسلا در اصل یک سلف (Inductor) است که در بسیاری از آنتن‌های اولیه انتقال رادیویی به کار می‌رفت. این کویل به همراه یک خازن (Capacitor) در مدار، جریان و ولتاژ را هماهنگ (رزونانس) می‌کند تا انتقال انرژی الکتریکی با کارایی بالا انجام شود.
تسلا از کویل خود برای مطالعه و تحقیق در حوزه‌های مختلفی مانند فلورسانس، اشعه ایکس، رادیو، انتقال برق بی‌سیم و الکترومغناطیس زمین و جو استفاده کرد.
این اختراع نشان‌دهنده پیشرفت‌های شگرف تسلا در عرصه برق و مغناطیس بود و هنوز هم به عنوان یک ابزار مهم در علوم و تکنولوژی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انتقال انرژی بی‌سیم و برج واردنکلیف؛ پروژه‌ای که دنیا را متحول می‌کرد
در حدود سال ۱۹۰۰، نیکولا تسلا که به انتقال انرژی به‌صورت بی‌سیم علاقه‌مند شده بود، دست به بزرگ‌ترین پروژه‌ی دوران زندگی‌اش زد: ساخت یک سیستم جهانی ارتباطات و انتقال انرژی بی‌سیم از طریق یک برج عظیم الکتریکی که بتواند اطلاعات را منتقل کرده و انرژی رایگان را به سراسر جهان برساند.
با حمایت مالی گروهی از سرمایه‌گذاران، از جمله جی. پی. مورگان (J. P. Morgan)، تسلا در سال ۱۹۰۱ شروع به ساخت آزمایشگاهی مجهز به نیروگاه و برج عظیمی در جزیره لانگ آیلند، نیویورک کرد. این مجموعه به نام برج واردنکلیف (Wardenclyffe Tower) شناخته شد.
با این حال، با گذشت زمان، سرمایه‌گذاران به کارایی و امکان‌پذیری این پروژه شک کردند. در همین حال، رقیب تسلا، گوگلیلمو مارکونی، با حمایت مالی اندرو کارنگی و توماس ادیسون، پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه فناوری رادیو داشت. به همین دلیل، تسلا ناچار شد پروژه‌ی بلندپروازانه خود را رها کند.
در سال ۱۹۰۶ کارکنان برج واردنکلیف اخراج شدند و تا سال ۱۹۱۵، سایت پروژه به توقیف رفت. دو سال بعد، تسلا اعلام ورشکستگی کرد و برج به‌عنوان ضایعات فروخته شد تا بدهی‌های او پرداخت شود.
ایده مرگبارترین پرتو و دوران آخر زندگی نیکولا تسلا
پس از شکست و تعطیلی پروژه انتقال انرژی بی‌سیم، نیکولا تسلا دچار یک بحران عصبی شد. با این حال، او دوباره به کار بازگشت و عمدتاً به‌عنوان مشاور فعالیت می‌کرد. اما با گذشت زمان، ایده‌ها و طرح‌های او روز به روز عجیب‌تر و غیرعملی‌تر شدند. تسلا رفتاری روزافزون عجیب و گوشه‌گیر از خود نشان داد و بخش زیادی از وقتش را به مراقبت از پرنده‌های پارک‌های نیویورک اختصاص داد.
یکی از ایده‌های بحث‌برانگیز او، ساخت یک دستگاه موسوم به «مرگبارترین پرتو» (Death Ray) بود؛ سلاحی قدرتمند که گفته می‌شد می‌تواند تأثیرات مخربی بر دشمنان داشته باشد. این ایده تا حدی مورد توجه دولت شوروی در جنگ جهانی دوم قرار گرفت و همچنین باعث شد که FBI نیز به فعالیت‌های تسلا توجه ویژه‌ای نشان دهد.
نحوه درگذشت نیکولا تسلا
در یکی از نیمه‌شب‌های پاییز سال ۱۹۳۷، نیکولا تسلا در سن ۸۶ سالگی محل اقامت خود، هتل نیویورکر، را ترک کرد تا طبق روال روزانه‌اش به کلیسای جامع و کتابخانه برود و به کبوترها غذا بدهد. در چند خیابان فاصله از هتل، هنگام عبور از خیابان، یک تاکسی با تسلا برخورد کرد و او به زمین افتاد. در این حادثه، کمر تسلا به شدت آسیب دید و سه دنده‌اش شکست. شدت کامل جراحات او هرگز به‌طور دقیق مشخص نشد، زیرا تسلا از مراجعه به پزشک یا پذیرفتن مراقبت پزشکی خودداری می‌کرد؛ عادتی که در طول زندگی‌اش تقریبا هیچ‌گاه ترک نکرد. به همین دلیل، هرگز پس از این حادثه بهبود کامل نیافت.
تسلا در ۷ ژانویه ۱۹۴۳، در سن ۸۶ سالگی، به‌تنهایی و در اتاق شماره ۳۳۲۷ هتل نیویورکر درگذشت. جسد او چند روز بعد توسط خدمتکار هتل، آلیس موناگان، که برای نظافت اتاق آمده بود و علامت «مزاحم نشوید» روی دستگیره در را ندیده بود، پیدا شد. دستیار پزشکی اچ. دابلیو. ومبلی جسد را معاینه کرد و علت مرگ را انسداد شریان کرونری قلب ثبت نمود.
دو روز پس از مرگ تسلا، اداره تحقیقات فدرال (FBI) دستور ضبط وسایل شخصی او را صادر کرد. جان جی ترامپ، استاد مهندسی برق در MIT و دستیار فنی کمیته تحقیقات دفاع ملی، برای بررسی این وسایل فراخوانده شد. پس از سه روز بررسی، ترامپ در گزارشی اعلام کرد که هیچ نشانه‌ای از فعالیت مشکوک یا غیرعادی در ارتباط با مرگ تسلا مشاهده نشده است.
در تاریخ ۱۰ ژانویه ۱۹۴۳، فیوریلو اچ. لاگواردیا، شهردار نیویورک، در نطقی که توسط نویسنده اسلوونیایی-آمریکایی لوییز آدامیک نوشته شده بود، درگذشت تسلا را اعلام کرد. این مراسم به‌صورت زنده و در حالی که قطعات ویولن «آوه ماریا» و «تامو دالکو» در پس‌زمینه پخش می‌شد، اجرا شد.
دو روز بعد، در ۱۲ ژانویه، حدود دو هزار نفر در مراسم خاکسپاری رسمی تسلا در کلیسای جامع سنت جان مقدس در منهتن حضور یافتند. پس از مراسم، جسد تسلا به قبرستان فرنکلیف در آردسلی نیویورک منتقل و دفن شد. روز بعد، دومین مراسم یادبود توسط کشیشان برجسته در کلیسای ترینیتی (کلیسای جامع ارتدکس صرب، امروزی «سنت ساوا») در نیویورک برگزار گردید.
