تاریخ چین: سلسله شانگ و کنفوسیوس

۱۶۰۰-۱۰۵۰ پیش از میلاد: سلسله شانگ (Shang)

در تاریخ چین، سلسله شانگ یکی از نخستین سلسله‌های حاکم است که در منابع تاریخی ثبت شده است. این سلسله که توسط رئیس قبیله‌ای به نام تان (Tan) بنیان‌گذاری شد، دوران شکوفایی در علم نجوم و ریاضیات را به همراه داشت.

۵۵۱-۴۷۹ پیش از میلاد: کنفوسیوس (Confucius)

کنفوسیوس، یکی از تأثیرگذارترین چهره‌ها در تاریخ چین، به‌عنوان معلم، سیاستمدار و فیلسوف شناخته می‌شود. او در فقر بزرگ شد و در سال ۵۰۱ پیش از میلاد پس از شهرت یافتن به‌عنوان معلم، به‌عنوان فرماندار یک شهر وارد سیاست شد. اما در سال ۴۹۸ پیش از میلاد برای فرار از دشمنان سیاسی خود به تبعید رفت.

کنفوسیوس در حدود سال ۴۸۳ پیش از میلاد به چین بازگشت و زندگی خود را وقف آموزش شاگردانش کرد. آموزه‌های او، از جمله «هر جا که می‌روی، با تمام قلبت برو» و «مهم نیست چقدر آهسته پیش می‌روی، تا زمانی که متوقف نشوی»، به مرور زمان به یکی از پایه‌های فرهنگی تاریخ چین تبدیل شد.

۲۲۱-۲۰۶ پیش از میلاد: سلسله چین (Qin)

سلسله چین که نام این کشور نیز از آن گرفته شده است (تلفظ “Qin” به‌صورت “چین” است)، نخستین امپراتوری رسمی در تاریخ چین محسوب می‌شود. این سلسله نقش مهمی در یکپارچه‌سازی سیستم‌های نوشتاری ایفا کرد و با تأسیس یک آکادمی سلطنتی، نظارت بر متون ترجمه‌شده را سازماندهی نمود.

سلسله چین، یکی از مهم‌ترین سلسله‌ها در تاریخ چین، نقش اساسی در توسعه زیرساخت‌های این امپراتوری داشت. این سلسله نخستین بزرگراه آسیایی را با نام جاده مستقیم (Straight Road) به طول ۵۰۰ مایل (حدود ۸۰۰ کیلومتر) در امتداد کوه‌های زیوو (Ziwu) ساخت. همچنین، با گسترش دیوار مرزی شمالی، پایه‌های ساخت دیوار بزرگ چین را بنا نهاد.

یینگ ژنگ (Ying Zheng)، امپراتور چین، مجموعه‌ای زیرزمینی باشکوه در دامنه کوه لیشان (Lishan) ایجاد کرد که امروزه به‌خاطر ۱۳,۰۰۰ مجسمه سفالی از سربازان و اسب‌های جنگی شهرت دارد. این مجموعه که به عنوان ارتش سفالی (Terracotta Army) شناخته می‌شود، یکی از شگفتی‌های باستانی در تاریخ چین محسوب می‌شود.

تاریخ چین: جاده ابریشم، کاغذ و باروت

۱۲۵ پیش از میلاد: جاده ابریشم (The Silk Road)

در تاریخ چین، جاده ابریشم یکی از مهم‌ترین مسیرهای تجاری بود. ژانگ چیان (Zhang Qian)، که در مأموریتی برای امپراتور وو (Wu) به اسارت گرفته شد و سپس فرار کرد، پس از ۱۳ سال با نقشه‌ای از سرزمین‌هایی که پیموده بود بازگشت. این مسیر که تا افغانستان امتداد داشت، زمینه‌ساز ایجاد جاده ابریشم شد و تجارت بین‌المللی چین را گسترش داد.

۱۰۵ میلادی: کاغذ و کتاب

سای لون (Cai Lun) موفق شد با ترکیب موادی مانند بامبو، کنف و پوست درخت، نخستین نمونه کاغذ را تولید کند. این اختراع به سرعت در سراسر امپراتوری چین رواج یافت و منجر به تألیف نخستین واژه‌نامه چینی توسط شو شن (Xu Shen) و اولین کتاب تاریخ چین توسط سیما چیان (Sima Qian) شد.

۸۵۰ میلادی: باروت

کیمیاگران چینی که با نیترات پتاسیم (Saltpeter) برای مصارف دارویی کار می‌کردند، با ترکیب آن با زغال و گوگرد، باروت را کشف کردند. در دوران سلسله تانگ (Tang)، این ماده برای پرتاب تیرهای جنگی و ساخت آتش‌بازی مورد استفاده قرار گرفت.

۸۶۸ میلادی: ماشین چاپ

در دوران سلسله تانگ، نخستین کتاب چاپ‌شده به نام سوترا الماس (The Diamond Sutra) تولید شد. پس از آن، تقویم‌ها و کتاب‌های آموزشی به کمک این فناوری چاپ شدند.

۱۲۶۰ میلادی: کوبلای خان (Kublai Khan)

کوبلای خان، نوه چنگیز خان، سلسله سونگ (Song) را فتح کرد و سلسله یوان (Yuan) را تأسیس نمود. او چین را متحد کرد و سرزمین‌هایی مانند مغولستان، سیبری، بخش‌هایی از خاورمیانه و حتی اروپا را تحت حاکمیت خود درآورد.

کوبلای خان اسکناس کاغذی را معرفی کرد، با مارکوپولو (Marco Polo) دیدار داشت، نخستین مسلمانان را به چین آورد و تلاش کرد ژاپن را فتح کند.

۱۵۵۷ میلادی: تجارت جهانی

در دوران سلسله مینگ (Ming)، تجارت دریایی چین گسترش یافت و صادرات ابریشم و ظروف چینی رونق گرفت. برای نخستین بار، حضور اروپایی‌ها در امپراتوری چین مجاز شد و بازرگانان چینی به سرزمین‌های خارجی مهاجرت کردند.

۱۶۸۳ میلادی: تایوان

جزیره تایوان که تحت کنترل هلند بود، در سال ۱۶۶۲ توسط ژنرال کوشینگا (Koxinga) از سلسله مینگ تصرف شد. ۲۱ سال بعد، سلسله چینگ (Qing) این جزیره را به خاک چین ملحق کرد و آن را به بخشی از امپراتوری تبدیل نمود.

تاریخ چین: جنگ‌های تریاک و تحولات مدرن

۱۸۴۰-۱۸۴۲: جنگ اول تریاک (The First Opium War)

در تاریخ چین، جنگ اول تریاک زمانی آغاز شد که بریتانیا مقادیر عظیمی از تریاک را وارد چین کرد و بحران اعتیاد گسترده‌ای ایجاد شد. سلسله چینگ (Qing) مصرف این ماده را ممنوع کرد، اما درگیری نظامی با بریتانیا رخ داد. نیروهای بریتانیایی بنادر چین را مسدود کردند و در نتیجه هنگ کنگ به تصرف آن‌ها درآمد.

۱۸۵۱-۱۸۶۴: شورش تایپینگ (The Taiping Rebellion)

هونگ شیوکوان (Hong Xiuquan)، که خود را پیامبر می‌دانست، علیه سلسله چینگ شورش کرد. او با گروهی مذهبی به نام “جامعه پرستش خدا” (God Worshipping Society) نانجینگ را در ۱۸۵۲ تصرف و به مدت ۱۲ سال حکومت کرد. در ۱۸۶۴، او مسموم شد و این درگیری که بیش از ۲۰ میلیون قربانی برجای گذاشت، به پایان رسید.

۱۸۵۶-۱۸۶۰: جنگ دوم تریاک (The Second Opium War)

بریتانیا و فرانسه از چین خواستند که مصرف تریاک را قانونی کند. پس از حمله به گوانگژو (Guangzhou) و پیشروی به سمت پکن، چین مجبور شد معاهده‌ای امضا کند که به غرب امتیازات تجاری بیشتری می‌داد.

۱۸۹۴-۱۸۹۵: جنگ اول چین و ژاپن (The First Sino-Japanese War)

پس از شکست در جنگ با ژاپن بر سر کره، قدرت منطقه‌ای چین سقوط کرد. در نتیجه شکست، تایوان به ژاپن واگذار شد و این رویداد به آغاز درگیری‌های داخلی در چین انجامید.

۱۸۹۹: شورش مشت‌زن‌ها (The Boxer Rebellion)

در دوره حکومت امپراتریس سی‌شی (Cixi)، گروه مخفی “مشت‌های هماهنگ” (Harmonious Fist) خارجی‌ها را قتل‌عام کردند. این گروه که به “مشت‌زن‌ها” (Boxers) معروف شد، حمایت امپراتریس را جلب کرد. اما پس از ورود نیروهای هشت کشور اروپایی، چین شکست خورد و تحریم‌هایی وضع شد که باعث ضعف دائمی سلسله چینگ شد.

۱۹۱۲: تأسیس جمهوری چین (The Republic of China)

سون یات سن (Sun Yat-Sen)، انقلابی تحصیل‌کرده در غرب، در ۱۹۱۱ انقلاب شینهائی (Xinhai) را رهبری کرد که منجر به سقوط سلسله چینگ شد. در ۱۹۱۲، او جمهوری چین را تأسیس کرد.

۱۹۲۱: حزب کمونیست چین (Communist Party of China – CPC)

در پی اعتراضات جنبش چهارم مه (May Fourth Movement)، حزب کمونیست چین به طور رسمی تشکیل شد.

همچنین نگاهی بیندازید به «نظام اقتصادی کمونیسم»

۱۹۲۷: قتل‌عام شانگهای (Shanghai Massacre)

رهبر حزب ملی‌گرا چیانگ کای‌شک (Chiang Kai-shek) دستور اعدام کمونیست‌ها را صادر کرد. این اقدام منجر به ایجاد ارتش سرخ کمونیستی (Red Army) شد.

۱۹۳۷-۱۹۴۵: جنگ دوم چین و ژاپن (The Second Sino-Japanese War)

درگیری با ژاپن از تهاجم ۱۹۳۱ به منچوری آغاز شد، اما در ۱۹۳۷ به جنگی تمام‌عیار تبدیل شد. ژاپن شانگهای و نانجینگ را تصرف کرد و فجایع بزرگی رقم زد. با ورود ایالات متحده در جنگ جهانی دوم، این درگیری بخشی از جنگ جهانی شد.

۱۹۴۹: تأسیس جمهوری خلق چین (People’s Republic of China)

پس از پیروزی کمونیست‌ها در جنگ داخلی، حزب کمونیست چین به رهبری مائو تسه تونگ (Mao Zedong) جمهوری خلق چین را تأسیس کرد. چیانگ کای‌شک و دو میلیون سربازش به تایوان عقب‌نشینی کردند و در آنجا یک دولت موقت تشکیل دادند.

۱۹۵۸-۱۹۶۲: جهش بزرگ به جلو (The Great Leap Forward)

کمپین مائو برای تبدیل اقتصاد کشاورزی چین به یک اقتصاد صنعتی، منجر به قحطی عظیم شد که بیش از ۵۶ میلیون کشته برجای گذاشت.

۱۹۶۶: انقلاب فرهنگی (The Cultural Revolution)

مائو برای از بین بردن تأثیرات سرمایه‌داری و سنت‌های قدیمی، جوانان چینی را به حمله علیه مخالفان هدایت کرد. گروه‌های جوان معروف به گاردهای سرخ (Red Guards) نظم کشور را مختل کردند، که در نهایت به مرگ ۱.۵ میلیون نفر انجامید.

۱۹۷۲: دیدار نیکسون از چین

ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور آمریکا، اولین مقام ارشد آمریکایی بود که پس از ۱۹۴۹ به چین سفر کرد. این دیدار گامی مهم در عادی‌سازی روابط دو کشور بود.

۱۹۷۶: مرگ مائو

با درگذشت مائو، دوران انقلاب فرهنگی پایان یافت و دنگ شیائوپینگ (Deng Xiaoping) قدرت را در دست گرفت.

۱۹۸۹: اعتراضات میدان تیان‌آنمن (Tiananmen Square protests)

اعتراضات دانشجویی به رهبری جنبش دموکراسی ۱۹۸۹، که خواستار آزادی بیان و مطبوعات بود، سرکوب شد. تصاویر تانک‌هایی که به سمت دانشجویان حرکت می‌کردند، موجی از محکومیت جهانی را به دنبال داشت.

۱۹۹۷: بازگشت هنگ کنگ به چین

پس از ۱۵۶ سال حکومت بریتانیا، هنگ کنگ در یک مراسم رسمی به چین بازگردانده شد. بر اساس توافق، چین متعهد شد که اقتصاد سرمایه‌داری هنگ کنگ را حفظ کند.

۲۰۱۰: توافقنامه چارچوب همکاری اقتصادی (ECFA)

برای اولین بار، چین و تایوان مذاکرات رسمی آغاز کردند، اما پس از انتخاب تسای اینگ ون (Tsai Ing-wen) به عنوان رئیس‌جمهور تایوان در ۲۰۱۶، چین این روابط را متوقف کرد.

منابع

• وبسایت history.com