جنگ ویتنام: درگیری خونین جنگ سرد
جنگ ویتنام (۱ نوامبر ۱۹۵۵ – ۳۰ آوریل ۱۹۷۵) یک درگیری مسلحانه در ویتنام، لائوس و کامبوج بود که میان ویتنام شمالی (جمهوری دموکراتیک ویتنام) و ویتنام جنوبی (جمهوری ویتنام) و متحدان آن‌ها رخ داد. ویتنام شمالی از سوی اتحاد جماهیر شوروی و چین حمایت می‌شد، درحالی‌که ویتنام جنوبی از ایالات متحده و سایر کشورهای ضدکمونیست کمک دریافت می‌کرد. این جنگ، دومین جنگ هندوچین و یکی از مهمترین جنگ‌های نیابتی جنگ سرد بین آمریکا و شوروی بود. مداخله نظامی مستقیم آمریکا از سال ۱۹۶۵ شدت گرفت و تا خروج نیروهایش در ۱۹۷۳ ادامه یافت. این جنگ به جنگ داخلی لائوس و کامبوج نیز سرایت کرد که در نهایت، هر سه کشور در ۱۹۷۵ تحت حکومت کمونیستی قرار گرفتند.
واقعیت یا خیال؟ 🤔
متاسفانه اخیرا برخی از رسانه های زرد🟨 اقدام به لجن پراکنی و انتشار تصاویر جعلی منتسب به جنگ ویتنام کرده اند که لازم دانسته شد در اینجا اشاره‌ای به آن بشود.
🔍 همچنین برای توضیحات بیشتر، میتوانید به لینک زیر مراجعه کنید:
🔗 [مشاهده در فکت نامه]
ریشه‌های جنگ و مداخله آمریکا
پس از شکست اتحاد فرانسه در جنگ اول هندوچین (۱۹۴۶-۱۹۵۴)، ویتنام در کنفرانس ژنو ۱۹۵۴ استقلال یافت اما در مدار ۱۷ درجه شمالی به دو بخش تقسیم شد. ویتنام شمالی تحت رهبری هوشی مین و حکومت کمونیستی قرار گرفت، درحالی‌که ویتنام جنوبی با حمایت مالی و نظامی آمریکا به نگو دین دیم سپرده شد. در سال ۱۹۵۷، ویتنام شمالی حمایت از چریک‌های ویت‌کنگ را آغاز کرد و جنگ چریکی شدت گرفت. در ۱۹۵۸، نیروهای شمالی به لائوس حمله کرده و مسیر هوشی مین را برای تأمین ویت‌کنگ ایجاد کردند.
تا سال ۱۹۶۳، بیش از ۴۰,۰۰۰ سرباز ارتش ویتنام شمالی (PAVN) که با تسلیحات شوروی و چین مجهز شده بودند، به جنوب اعزام شدند. در همین سال، جان اف. کندی نیروهای مستشار نظامی را به ۱۶,۳۰۰ نفر افزایش داد اما این حمایت تأثیری نداشت. با افزایش نارضایتی‌ها، نگو دین دیم در کودتایی تحت حمایت آمریکا کشته شد و ثبات ویتنام جنوبی به خطر افتاد.
اوج درگیری و مداخله گسترده آمریکا
پس از حادثه خلیج تونکین در ۱۹۶۴، کنگره آمریکا به لیندون بی. جانسون اختیار داد تا بدون اعلام رسمی جنگ، حضور نظامی آمریکا را افزایش دهد. در نتیجه، آمریکا کارزار بمباران گسترده‌ای علیه ویتنام شمالی آغاز کرد و تا پایان ۱۹۶۵، ۱۸۴,۰۰۰ نیروی جنگی و تا پایان ۱۹۶۸ بیش از ۵۳۶,۰۰۰ سرباز در ویتنام مستقر کرد.
استراتژی آمریکا بر برتری هوایی و قدرت آتش بالا متمرکز بود که منجر به عملیات جست‌وجو و نابودی در مناطق روستایی شد. در ۱۹۶۸، ویتنام شمالی حمله تت را اجرا کرد که اگرچه یک شکست تاکتیکی برای آن‌ها بود، اما افکار عمومی آمریکا را متقاعد کرد که پیروزی در جنگ ممکن نیست. ارتش ویتنام شمالی (PAVN) از این پس به جنگ متعارف روی آورد. در همین دوره، ریچارد نیکسون سیاست ویتنامی‌سازی جنگ را از ۱۹۶۹ آغاز کرد که بر افزایش قدرت ارتش ویتنام جنوبی (ARVN) و خروج تدریجی نیروهای آمریکایی تمرکز داشت.
در ۱۹۷۰، کودتا در کامبوج موجب حمله ارتش ویتنام شمالی به این کشور شد که با واکنش نیروهای آمریکا و ویتنام جنوبی مواجه گردید. تا ۱۹۷۲، بیشتر نیروهای آمریکایی از ویتنام خارج شدند و در ۱۹۷۳، توافقنامه صلح پاریس امضا شد.
پایان جنگ و پیامدهای آن
توافقنامه پاریس خیلی زود نقض شد و درگیری‌ها ادامه یافت. در ۱۹۷۵، سقوط سایگون باعث پایان جنگ و اتحاد ویتنام در ۱۹۷۶ شد. جنگ ویتنام یکی از خونین‌ترین درگیری‌های قرن بیستم بود و تلفات آن بین ۹۷۰,۰۰۰ تا ۳ میلیون ویتنامی تخمین زده می‌شود. ۲۷۵,۰۰۰ تا ۳۱۰,۰۰۰ کامبوجی، ۲۰,۰۰۰ تا ۶۲,۰۰۰ لائوسی و ۵۸,۲۲۰ نظامی آمریکایی نیز جان باختند. پایان جنگ منجر به بحران پناهجویان ویتنامی شد که طی آن میلیون‌ها نفر از هندوچین گریختند و حدود ۲۵۰,۰۰۰ نفر در دریا جان باختند.
در طول جنگ، ۲۰٪ از جنگل‌های ویتنام جنوبی با عامل نارنجی و سایر علف‌کش‌های سمی سمپاشی شد که اثرات مخرب زیست‌محیطی و سلامتی شدیدی به همراه داشت. در همین دوره، خمرهای سرخ، نسل‌کشی کامبوج را انجام دادند که بعدها منجر به جنگ کامبوج و ویتنام شد. در واکنش به این حمله، چین در ۱۹۷۹ به ویتنام حمله کرد و درگیری‌های مرزی تا ۱۹۹۱ ادامه یافت.
تأثیر جنگ بر آمریکا
جنگ ویتنام موجب ایجاد سندروم ویتنام شد؛ مفهومی که نشان‌دهنده بی‌اعتمادی افکار عمومی آمریکا به درگیری‌های نظامی خارج از کشور است. همچنین، این جنگ همراه با رسوایی واترگیت بحران بی‌اعتمادی عمیقی را در دهه ۱۹۷۰ برای آمریکا رقم زد. جنگ ویتنام نمونه‌ای از پیامدهای جنگ‌های نیابتی جنگ سرد بود که تأثیرات آن همچنان در سیاست‌های جهانی مشهود است.
خط زمانی مهمترین وقایع جنگ ویتنام
- ۱۸۸۷: فرانسه یک سیستم استعماری را بر ویتنام اعمال می‌کند و آن را هندوچین فرانسه می‌نامد. این سیستم شامل تونکین، آنام، کوچین‌چین و کامبوج بود. لائوس نیز در سال ۱۸۹۳ اضافه شد.
- ۱۹۲۳-۱۹۲۵: هوشی مین، رهبر ملی‌گرای ویتنامی، در اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان عامل کمینترن (بین‌الملل کمونیست) آموزش می‌بیند.
- فوریه ۱۹۳۰: هوشی مین حزب کمونیست هندوچین را در نشستی در هنگ‌کنگ تأسیس می‌کند.
- ژوئن ۱۹۴۰: آلمان نازی کنترل فرانسه را به دست می‌گیرد.
- سپتامبر ۱۹۴۰: نیروهای ژاپنی به هندوچین فرانسه حمله کرده و با مقاومت اندک فرانسوی‌ها ویتنام را اشغال می‌کنند.
- مه ۱۹۴۱: هوشی مین و همکاران کمونیست او اتحادیه استقلال ویتنام را تأسیس می‌کنند. این جنبش که با نام ویت‌مین شناخته می‌شود، هدفش مقاومت در برابر اشغال فرانسه و ژاپن در ویتنام است.
- مارس ۱۹۴۵: نیروهای ژاپنی که در هندوچین مستقر هستند، کودتایی علیه مقامات فرانسوی انجام داده و پایان دوران استعماری را اعلام می‌کنند. آن‌ها ویتنام، لائوس و کامبوج را مستقل اعلام می‌کنند.
- اوت ۱۹۴۵: شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم خلأ قدرت در هندوچین را به وجود می‌آورد. فرانسه تلاش می‌کند کنترل ویتنام را دوباره به دست بگیرد.
- سپتامبر ۱۹۴۵: هوشی مین، استقلال ویتنام شمالی را اعلام می‌کند و اعلامیه خود را بر اساس اعلامیه استقلال آمریکا در سال ۱۷۷۶ تنظیم می‌کند تا حمایت ایالات متحده را جلب کند، اما ناموفق می‌ماند.
- ژوئیه ۱۹۴۶: هوشی مین پیشنهاد فرانسه برای خودمختاری محدود ویتنام را رد می‌کند و ویت‌مین جنگ چریکی علیه فرانسه را آغاز می‌کند.
- مارس ۱۹۴۷: رئیس‌جمهور هری ترومن در نطقی به کنگره اعلام می‌کند که سیاست خارجی آمریکا کمک به هر کشوری است که ثباتش توسط کمونیسم تهدید شود. این سیاست با عنوان دکترین ترومن شناخته می‌شود.
- ژوئن ۱۹۴۹: فرانسه امپراتور پیشین بائو دای را به‌عنوان رهبر ویتنام منصوب می‌کند.
- ژانویه ۱۹۵۰: چین کمونیست و اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری دموکراتیک ویتنام را به رسمیت می‌شناسند و کمک‌های اقتصادی و نظامی به مبارزان کمونیست ارائه می‌دهند.
- فوریه ۱۹۵۰: با حمایت شوروی و چین، ویت‌مین حملات خود به مواضع فرانسوی‌ها را شدت می‌بخشد.
- ژوئن ۱۹۵۰: ایالات متحده، که ویت‌مین را یک تهدید کمونیستی می‌داند، حمایت نظامی خود از فرانسه را افزایش می‌دهد.
- مارس-مه ۱۹۵۴: نیروهای فرانسه در نبرد دین‌بین‌فو به‌شدت شکست می‌خورند. این شکست پایان حاکمیت فرانسه در هندوچین را رقم می‌زند.
- ژوئیه ۱۹۵۴: پیمان ژنو ویتنام را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. این توافق خط ۱۷ درجه شمالی را به‌عنوان مرز تعیین کرده و مقرر می‌دارد که انتخابات برای اتحاد کشور طی دو سال آینده برگزار شود. این انتخابات هیچ‌گاه برگزار نمی‌شود.
- دسامبر ۱۹۶۰: جبهه آزادی‌بخش ملی (NLF) با حمایت ویتنام شمالی برای سرنگونی دولت جنوب تشکیل می‌شود. آمریکا آن را شاخه‌ای از کمونیست‌ها دانسته و به آن ویت‌کنگ (کمونیست‌های ویتنامی) می‌گوید.
- مه ۱۹۶۱: جان اف. کندی ۴۰۰ نیروی ویژه به جنوب ویتنام اعزام می‌کند و مجوز عملیات مخفی علیه ویت‌کنگ را صادر می‌کند.
- ژانویه ۱۹۶۲: آمریکا در عملیات رانچ هند شروع به پاشیدن عامل نارنجی و سایر علف‌کش‌ها بر مناطق جنگلی جنوب ویتنام می‌کند تا پوشش گیاهی نیروهای چریکی را از بین ببرد.
- اوت ۱۹۶۴: حادثه خلیج تونکین باعث می‌شود کنگره آمریکا مجوز استفاده از نیروی نظامی در ویتنام را به رئیس‌جمهور بدهد.
- مارس ۱۹۶۵: اولین تفنگداران دریایی آمریکا در ساحل دانانگ پیاده می‌شوند و آمریکا رسمی وارد جنگ می‌شود.
- ژانویه ۱۹۶۸: حمله تت (Tet) که شامل حملات گسترده کمونیست‌ها در بیش از ۱۰۰ شهر و پایگاه آمریکایی است، یک نقطه عطف در جنگ محسوب می‌شود.
- مارس ۱۹۶۸: آمریکا بمباران مناطق شمالی ویتنام را متوقف می‌کند.
- ژانویه ۱۹۷۳: امضای توافقنامه صلح پاریس پایان رسمی مداخله مستقیم آمریکا را رقم می‌زند.
- آوریل ۱۹۷۵: سقوط سایگون و پیروزی نهایی کمونیست‌ها منجر به اتحاد ویتنام تحت حاکمیت کمونیستی می‌شود.
